Yeşil hidrojenin Türkiye’ye katkısının yıllık 6-8 milyar dolar olacağı varsayım ediliyor

SHURA Güç Dönüşümü Merkezi’nin, Bilkent Güç Siyasetleri Araştırma Merkezi ve Alman Güç Ajansı (dena) iş birliği ile hazırladığı ‘Türkiye’nin Yeşil Hidrojen Üretim ve İhracat Potansiyelinin Teknik ve Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi’ raporu, online tanıtım toplantısında açıklandı.

Raporda, uygun yatırımlar ve siyasetlerle Türkiye’nin 2050’de yıllık 3,4 milyon tona (Mt) kadar yeşil hidrojen üretimine ulaşabileceği ve bunun 1,5 ila 1,9 Mt’nun ihraç edilebileceği belirtildi.

İklim maksatlarına ulaşmak için birçok ülkenin yeşil hidrojen ithal edeceğini belirten Alman Güç Ajansı (Dena) Güç Sistemleri ve Güç Hizmetleri Kısım Lideri Hannes Seidl, Türkiye’nin bu pazardan hisse alabileceğine dikkat çekti: “Türkiye, yenilenebilir güçten yeşil hidrojen üreterek, global çapta yeni oluşan bu güç pazarında en başından itibaren yerini alabilecek büyük bir potansiyele sahip. Bugün tanıtımını yaptığımız bu çalışma, Almanya ve Türkiye ortasında bu alandaki iş birliğini güçlendirmek için kıymetli, birebir vakitte heyecan verici bir fırsat sunuyor.”

Raporun muharrirlerinden biri olan ve sonuçları sunan SHURA Güç Dönüşümü Merkezi Araştırma Koordinatörü Hasan Aksoy ise Türkiye’nin Kasım ayında Paris İklim Anlaşması’nın onayladığını hatırlatarak, 2030 ve 2053’e yönelik, daha kararlı iklim ve güç dönüşümü gayelerine gereksinim olacağını söyledi.

Aksoy, bu amaçlara ulaşılmasında, hidrojenin rolünün anlaşılmasının kritik kıymete sahip olduğunu vurgulayarak “Küresel ölçekte 2050’yi işaret eden net sıfır emisyon amaçları, tüm güç sisteminin karbonsuzlaşması için ortak bir tahlil olarak yeşil hidrojenin üzerinde duruyor. Türkiye güç sisteminin dönüşümünde, yenilenebilir güç kaynakları, güç verimliliği potansiyellerinin yanında yeşil hidrojenin rolü de anlaşılmalı ve planlamalar bu doğrultuda yapılmalı. Bunun için mevcut yenilenebilir güç arzı ve öbür kaynakların potansiyeli göz önünde bulundurularak yeşil hidrojen arz potansiyelinin, kullanım alanlarının, maliyetlerinin ve mümkün ihracat potansiyellerinin anlaşılması kıymetli.” dedi.

Yeşil hidrojenin yarısı ulaştırmaya

‘Türkiye’nin Yeşil Hidrojen Üretim ve İhracat Potansiyelinin Teknik ve Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi’ raporu, hidrojen üretim potansiyelleri için yalnızca yenilenebilir güç kullanımını dikkate alınarak hazırlandı, böylelikle Türkiye’nin yeşil hidrojen arz potansiyeli değerlendirildi. Çalışmada, yenilenebilir güç arz gelişimi için iki, yeşil hidrojen üretimi içinse üç farklı senaryo kurgulandı.

Raporda, 2050’ye kadar imalat, doğal gaz ve ulaştırma bölümlerinin toplam güç talebinin yüzde 10 ila yüzde 5’inin yeşil hidrojenle ikame edilmesi halinde, yıllık 1 ila 2 milyon ton yeşil hidrojen yurt içi talebi ortaya çıkacağı belirtiliyor. Ulaştırma dalı 2050’ye kadar yurt içi talebin yarısını oluşturacak. Bu mühlet içinde hidrojen talebinin dörtte biri sanayi, geriye kalan kısım ise yeşil hidrojeninin doğal gaz şebekesine karıştırılması yoluyla kullanılacak.

Çalışmada mevcut kapasite gelişim suratlarının değerlendirildiği ‘Referans Senaryo’ya nazaran, 2020’de 44 GW olan güneş, rüzgar ve hidroelektrik heyeti güç kapasitesinin 2050 yılında 129 GW’a yükseleceği öngörülüyor. Bu kaynaklardan sağlanan 290 TWh toplam yıllık elektrik üretimi, 2050’de iddia edilen ülke çapındaki 545 TWh’lik net elektrik talebinin yüzde 53’ünü karşılayabilecek. Güneş ve rüzgar gücü için öngörülen teknik kapasitelerinin kullanıldığı ‘Gelişmiş Senaryo’ için ek 45 GW’lık potansiyelin kullanılması halinde, yıllık 124,4 TWh ek elektrik üretimi sağlanabilecek.

Bu ek kapasiteyle yenilenebilir güç kaynaklarının toplam üretimi, 2050’deki toplam net elektrik talebinin yüzde 84’ünü karşılayabilecek. 2030-2050 yıllarını kapsayan periyotta, vilayet düzeyinde talep düşüldükten sonra, yenilenebilir güçten elde edilen toplam üretim fazlası elektrik yıllık 50-55 TWh’a ulaşacak.

Yıllık 3,4 milyon ton yeşil hidrojen üretim potansiyeli

Çalışmada, yeşil hidrojen arzı için geliştirilen birinci senaryo ‘Dağıtık Senaryo 1/A’da, vilayet düzeyinde yenilenebilir güç üretim fazlasından yeşil hidrojen üretimi incelendi. Bu senaryoda, 2050’de bölgesel yenilenebilir güç üretim fazlasından yıllık 0,6 Mt hidrojen üretilebilir. Bu üretim için 6,6 GW elektrolizör kapasitesi gerekli.

‘Dağıtık Senaryo 1/B’de ise vilayet düzeyinde güneş ve rüzgarın teknik potansiyelini kullanan yenilenebilir güç santrallerinin yanında yeşil hidrojen üretimi tahlil edildi. Dağıtık Senaryo 1/A’da olduğu üzere, bu senaryoda da yeşil hidrojenin tüketim noktalarına taşınması yahut ticaretinin yapılabilmesi için özel hidrojen boru çizgileri gerekebilir. Rüzgar ve güneş gücünün teknik potansiyeli kullanılarak, 2050’de Dağıtık Senaryo 1/A’ya ek 2,8 Mt/yıl yeşil hidrojen üretilebilir. Ayrıyeten Dağıtık Senaryo 1/A’ya ek olarak 28,7 GW elektrolizör kapasitesine gereksinim duyulacak.

‘Merkezi Senaryo’ ise güneş ve rüzgarın teknik potansiyelleri ile üretilen yenilenebilir güç üretim fazlasının, yeşil hidrojen üretmek üzere belirlenmiş vilayetlerin yer aldığı altı bölgeye (1. Bölge: Adana, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Mersin, Osmaniye – 2. Bölge: Antalya – 3. Bölge: Aydın, İzmir, Manisa, Muğla – 4. Bölge: Balıkesir, Çanakkale, Edirne – 5. Bölge: Bursa, İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Yalova – 6. Bölge: Ardahan, Artvin) aktarılmasını kapsıyor. Bu senaryoda, ülke çapındaki yenilenebilir güç üretim tesislerinden elde edilen elektriğin bu merkezlere transferi için ek elektrik şebeke yatırımlarının yapılması öngörülüyor.

Türkiye iktisadına katkısı yılda 6-8 milyar dolar

Çalışmada, 2050’de 1,9 Mt/yıl ihracat potansiyeline ulaşılmasının akabinde hidrojenin TANAP üzere milletlerarası boru çizgilerine karıştırılarak ya da direkt amonyağa dönüştürülerek gemi nakliyeciliği yoluyla nakledilebileceğinin altı çiziliyor.

Yapılan tekno-ekonomik değerlendirmeyle rüzgar ve güneş kaynaklı elektrik kullanan Alkalin ve PEM elektrolizör teknolojileri için yeşil hidrojen üretim maliyetlerinin 2050’ye kadar kilogram başına 4,14-5,17 dolardan, 1,38 – 2,46 dolara kadar düşebileceği vurgulanıyor.

Hidrojenin yurt içi kullanımı ve ihracatını sağlamak emeliyle toplam yatırım hacminin 85 ila 119 milyar dolar olacağı hesaplanıyor. Bir öteki deyişle, 2021 ile 2050 ortası devirde ortalama olarak yılda 3 ile 4 milyar dolar yatırım maliyeti gerektirecek. Türkiye’de bugünkü elektrik bölümü yatırımları yıllık 7 milyar dolar civarında. İddiası maliyetler ve muhtemel ticari fiyatlamalar dikkate alındığında, çalışmada bedellendirilen hidrojen iktisadı 2050’de Türkiye iktisadına yıllık toplam 6 ila 8 milyar dolar brüt yarar sağlayabilir. Yeni iş yaratma ve ekonomik faaliyetlerin potansiyel faydaları, Sonda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın tesirlerinin azalması ve önüne geçilen ithal yakıt maliyetleri ise bu iktisadın temel yararları olacak.

Düzenlenen tanıtım etkinliğinde, raporun sunumunun akabinde, Alman Güç Ajansı (dena) Hidrojen & Güç Yakıtları Memleketler arası İş Birliği Takım Başkanı Kilian Crone, OECD Pak Güç Finansmanı ve Yatırımları Programı’ndan Dr. Kıymet Saygın, ODTÜ’den Prof. Dr. İskender Gökalp, Akdeniz Ülkeleri Güç Şirketleri Birliği (OME), Hidrokarbonlar ve Güç Güvenliği Yöneticisi Dr. Sohbet Karbuz, Küresel Resources Partnership CEO’su Mehmet Öğütçü, GAZBİR-GAZMER Proje ve Milletlerarası Alakalar Müdürü Mehmet Şerif Sarıkaya ve Alman Güç Ajansı (dena) Milletlerarası Hidrojen Pazarı Geliştirme Uzmanı Kim Lakeit raporu yorumladı.