Kripto Türev Borsaları Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Türev işlemi yapmak için açık pozisyon, fon oranı ve vadeli işlem sözleşmeleri gibi terimleri iyi bilmek gerekir.

AÇIK POZİSYON

Döviz, altın, menkul kıymet gibi bir finansal araç üzerinden sahip olunan varlıkların aynı cinsten yükümlülükleri karşılayamayan kısmıdır. Örneğin 10 milyon ABD doları yükümlülüğe karşı 5 milyon ABD doları varlık bulunduruluyorsa aradaki 5 milyon ABD doları, açık ABD doları pozisyonunu ifade eder.

FON ORANI NEDİR?

Finansal kurumların gecelik bazda borçlanmalarını gerçekleştirdikleri para piyasası faiz oranıdır.

VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİ

Vadeli işlem sözleşmesi (futures), sözleşmenin taraflarına, standartlaştırılmış miktar ve kalitedeki bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi, belirlenen ileri bir tarihte, bugünden üzerinde anlaşılan fiyattan alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir.

Vadeli işlem sözleşmelerinin dört asgari unsuru vardır: nitelik, fiyat, miktar ve vade. Bu asgari unsurlar borsalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmeleri için standardize edilmiştir.

Geçtiğimiz iki yılda vadeli işlem sözleşmeleri kripto para yatırımcıları arasında çok popüler bir hal aldı. Türev ürünlerindeki toplam açık pozisyon miktarı sadece üç ayda iki kattan fazla arttı.

Vadeli işlemler, 107 milyar dolar günlük hacme sahip altın piyasasını geçmesiyle popülerliğini kanıtladı. 

Bununla birlikte tüm borsalar kendi emir defterlerine, indeks hesaplarına, kaldıraç sınırlarına ve çapraz veya izole marj kurallarına sahip. Bu farklılıklar işlem yapanlar için kritik öneme sahip.

Açık pozisyon miktarı

Toplam vadeli işlem açık pozisyon miktarı (mavi) ve günlük hacim (siyah). Kaynak: Bybt

Yukarıda görüldüğü üzere vadeli işlemlere ait toplam açık pozisyon miktarı üç ayda 19 milyar dolardan 41 milyar dolara ulaştı. Bu sırada günlük ticaret hacmi, altının sahip olduğu 107 milyar dolar değerini geçerek 120 milyar doların üzerine çıktı.

Binance vadeli işlemleri piyasanın büyük kısmını temsil etse de FTX, Bybit ve OKEx gibi birkaç rakibi kayda değer hacimlere ve açık pozisyon miktarına ulaşmış durumdadır.

BTC ve ETH vadeli işlemlerine ait dolar cinsinden açık pozisyon miktarı. Kaynak: Bybt

CME yalnızca aylık sözleşme sunmasına rağmen Bitcoin (BTC) vadeli işlemlerinde üçüncü sırada. Geleneksel CME türev piyasaları, yüzde 60 marj depozitosu gereksinimiyle çalışır ve belirli müşterilere kaldıraç sunulur.

Stablecoin’ler marj sözleşmelerine karşı
Kripto para borsalarında 100 çarpana kadar kaldıraç sunulabilir. Tether (USDT) emirleri genellikle BTC kullanım şartlarıyla benzer biçimde çalışır. Aynı zamanda ters vadesiz emir defterleri de sözleşmelerde görüntülenebilir. Bu da borsaya göre 1 ila 100 dolar değerinde olabilir.

BTC sürekli USDT vadeli işlem emir girişleri. Kaynak: Bybit

Yukarıdaki görsel, Bybit USDT vadeli işlem emir girişinin BTC ile ilişkili biçimde yapıldığını gösteriyor ve aynı prosedür Binance borsasında da geçerli. Öte yandan OKEx ve FTX, kullanıcılarına, müşterilerin USDT cinsinden bir miktar girişi yapıp otomatik olarak BTC cinsine çevirdikleri daha kolay seçenek sunuyor.

BTC sürekli USDT vadeli işlem emir girişleri. Kaynak: OKEx

USDT tabanlı sözleşmelere ek olarak OKEx, USDK işlem çifti sunuyor. Benzer olarak Binance vadesiz sözleşmeleri de Binance USD (BUSD) emir imkanı sunuyor. Bu sayede Tether’i teminat olarak kullanmak istemeyenler için başka seçenekler de mevcut.

Değişken fon oranları
Bazı borsalar müşterilerin çok yüksek kaldıraç kullanmalarına izin verir. Böyle durumlar için likidasyon motoru ve sigorta fonları ile fon oranlarına baskı uygulanır. Bu yüzden bu borsalarda uzun pozisyonlar genellikle negatif sonuçlanır.

ETH vadeli işlemleri 8 saatlik fon oranı. Kaynak: Bybt

Yukarıdaki çizelgeye göre, OKEx sürekli olarak en düşük oranları sunarken Bybit ve Binance’in genellikle daha yüksek fonlama oranları sergilediğini ortaya koyuyor. Yatırımcıların bunu dayatan kurallar olmadığını ve oranların, varlıklar ve anlık kaldıraç talepleri arasında değişebileceğini anlaması gerekir.

Yüzde 0,05’lik bir fark bile haftada yüzde 1 ek masraf anlamına gelir. Yani arada bir fonlama oranlarını karşılaştırmak, özellikle ücretin yükselmeye meyilli olduğu boğa piyasaları sırasında çok önemlidir.