Borsada TL-dolar makası açılıyor

BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA

Borsa İstanbul’da son periyotlarda TL ve dolar bazındaki endeksler ortasında önemli bir ayrışma görülüyor.

2021 yılına 1.495 puan düzeyinden başlayan endeks 26 Kasım kapanışı dikkate alındığında 1.776 puan ile yüzde 20,3 getiri sağladı.

Ancak endekse dolar bazında bakıldığında yıla 200 dolar civarında başlayan endeksin 26 Kasım kapanışında 143 dolarla yüzde 30 kıymet kaybettiği izlendi.

Mevcut tablo Borsa İstanbul tarihinde eşi görülmemiş bir TL-dolar bazlı ayrışmaya işaret ediyor.

Borsa İstanbul 2021 yılında yatırımcılarına epeyce zorlayıcı bir performans sunuyor. Yılı sonlandırmaya yaklaşırken; pandeminin seyri, TCMB lider değişikliği, şirket kârlılıkları, halka arzlar, makroekonomik datalar, siyasi gelişmeler, yabancı yatırımcı ilgisi, bölüm ayrışmaları ve global piyasalardaki gelişmeler fiyatlamalara tesir yarattı.

Bilhassa Eylül ayı sonunda bilanço periyodu ve faiz indirimleri ile başlayan Borsa İstanbul’daki TL bazlı ralliye rağmen, dolar bazında tam karşıtı tablo gözlemlendi.

Endekste 6 Kasım tarihinde başlayan rallinin getiri boyutu yüzde 30’a ulaşırken, birebir periyotta dolar bazında yüzde 6 geri çekilme yaşandı. Son periyotta global tarafta dolar endeksinin güçlenmesi ve merkez bankasından gelen çekirdek enflasyon söylemi ve takip eden faiz indirimleri TL’nin zayıflamasına neden oldu.

Yalnızca 27 şirketin bedeli 1 milyar dolar üzerinde

Bu gelişme ise TL bazında rekor kıran endekslerde dolar bazında nadir ayrışmaya işaret etti. Son yükseliş ile birlikte BIST 100 endeksinin toplam piyasa pahası 1,43 trilyon TL’ye yükselirken, dolar bazında piyasa bedeli 115,7 milyar dolara indi.

TL’deki paha kaybı ile birlikte endekste yalnızca 27 şirket 1 milyar dolar üzerinde piyasa bedeline sahip iken, yılbaşında bu sayı 40 düzeyindeydi.

Emsal piyasalarla ayrışma sürüyor

Yıla global piyasalara paralel bir seyirle başlayan endekste, birinci çeyreğinin sonlarına hakikat başlayan ayrışma hala sürüyor.

O denli ki TCMB’de Mart ayındaki merkez bankası lideri vazife değişikliği en tesirli gelişmeler ortasında yer aldı. Vazife değişikliği sonrasındaki birinci iki süreç gününde yaklaşık yüzde 20 kıymet kaybeden endeks ve misal mühlet zarfında TL’deki bedel kayıpları makasın açılmasına neden oldu. Mart ayında MSCI Gelişmekte olan Ülkeler endeksi yüzde 2,12 getiri elde ederken, MSCI Türkiye Endeksi yüzde 16,7 geriledi.

MSCI Türkiye endeksi Temmuz ve Ağustos aylarında kuvvetli gelen bilanço döneminin da katkısıyla MSCI Gelişmekte olan Ülkeler endeksi ile ortasındaki makasın bir kısmını kapatmıştı.

Lakin Eylül ayında merkez bankasından gelen güvercin tondaki iletiler ve faiz indirimi beklentileri Eylül ve Kasım aylarında Türk borsalarını emsallerinden tekrar negatif ayrışmasına neden oldu. Benzeri müddet zarfı içerisinde gelişmekte olan ülke merkez bankalarının pandemi sonrası gevşek para siyasetlerinden kademeli faiz artırımları ile uzaklaşıp mümkün ABD merkez bankası atağından evvel para ünitelerini savunma altına almaları tesirli oldu.

Bu devirde Türk Lirası emsal para üniteleri karşısında negatif gerçek faiz ile kısmı savunmasız kaldı. Son tarih prestijiyle MSCI Gelişmekte olan endeksi yılbaşından bu yana yüzde 5 götürü tarafında yer alırken, MSCI Türkiye endeksi yüzde 29 geriledi. Böylelikle 2013 yılında başlayan MSCI TR / MSCI EM oranı son geri çekilme ile birlikte tarihi taban düzeyini görüyor.

Dolar bazında öne çıkan paylar

Bilhassa 2021 yılı kasım ayı başında BIST 100 endeksindeki TL-Dolar bazlı ayrışmada pay senetlerinde de etkileşimi yüksek oldu. Kimi bölümler bu periyotta TL’deki paha kaybından müspet, birtakım bölümler ise negatif etkilendi.

1 Ekim – 26 Kasım tarihleri ortasında BIST 100 endeksi TL bazında yüzde 26 prim, dolar bazında ise yüzde 9 geri çekilme görüldü.

Bu devirde bilhassa Döviz yükümlülüğü yüksek olan güç firmaları dolar bazında en fazla bedel kaybeden paylar olurken; ihracatı kuvvetli, kasasında net döviz bulunduran ve artan emtia fiyatlarından nemalanan sayılı şirket bu periyotta dolar bazında getiri sağladı.