AB Komitesi, 2021 Türkiye Raporu’nu açıkladı

AB Kurulunun aday ülkeler Türkiye, Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya ve adaylık müracaatında bulunan Bosna Hersek ve Kosova’ya ait son değerlendirmelerin yer aldığı 2021 Genişleme Paketi, AB Kurulunun Komşuluk ve Genişlemeden sorumlu üyesi Oliver Varhelyi tarafından duyuruldu.

Türkiye ile ilgili olarak demokrasi, temel haklar, yargı üzere bahislerde evvelki yıllarda açıklanan raporlarda yer verilen tenkitler bu yıl da tekrarlandı. Göç siyaseti, iktisat, iklim üzere başlıklarda ise Türkiye hakkında olumlu sözlere yer verildi.

Ekonomik durum

Raporda, “Türkiye iktisadı epey ileri seviyededir fakat raporlama periyodunda rastgele bir ilerleme kaydedilmemiştir. İktisadın işleyişi ile ilgili önemli telaşlar devam etmektedir.” sözü kullanıldı.

Türkiye’de yetkililerin iç talebi artırmak ve Kovid-19’un ekonomik tesirlerini hafifletmek için “büyük ve geniş kapsamlı bir dizi önlem” aldığına işaret edilen raporda, kelam konusu tedbirler sonucunda Türkiye’nin, ekonomik krizden süratli bir halde çıktığı ve 2020’nin üçüncü çeyreğinde kriz öncesi düzeylere ulaştığı kaydedildi.

Raporda, Türkiye’de makroekonomik siyasetin kredilere çok fazla bağlı olduğu, direkt mali takviyelerin hudutlu düzeyde uygulandığı belirtildi. Geçen yılki mali genişlemenin Tük lirasını zayıflattığı öne sürülen raporda, bunun enflasyonu ve dolarizasyonu yükselttiği, portföy çıkışına neden olduğu argüman edildi.

Raporda, para siyasetinin 2020 yılı sonbaharında sıkılaştığı fakat yeni Merkez Bankası Lideri’nin 4 ay sonra misyondan alınmasının finansal piyasaları istikrarsızlaştırdığı savunuldu. Kayıt dışı iktisadın kriz sırasında gerilediğine işaret edilen raporda, hala iktisadın büyük bir kısmının kayıt dışı olduğu söz edildi.

Raporda, bankacılık kesiminin yeterli bir sermaye yapısına sahip olmaya devam ettiği vurgulandı. Salgının işgücü piyasasını olumsuz etkilediği anımsatılan raporda, istihdam düzeyinin Kovid-19 nedeniyle gerilediği söz edildi.

Raporda, Türkiye’nin AB içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleri ile başa çıkma kapasitesine ulaşma konusunda âlâ derecede bir hazırlık seviyesine sahip olduğu belirtildi. Eğitime erişimin geliştirilmesinde ilerleme kaydedildiği tabir edilen raporda, ARGE’ye yatırımın artış gösterdiğine işaret edildi.

Güç

Raporda, Türkiye’nin güç kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir güç bölümünün geliştirilmesi konusunda ilerleme kaydettiğine dikkat çekildi.

AB’nin Türkiye’nin dış ticaretinde hissesinin bir ölçü arttığı söz edilen raporda, Türkiye’nin kara para aklama ve terörün finansmanı ile çabayı düzenleyen yasal çerçevesini güzelleştirdiği vurgulandı.

Raporda, Türkiye’nin tüketici ve sıhhatin korunmasına ait mevzuat ahengi açısından güzel bir hazırlık seviyesine ulaştığı tabir edildi.

Türkiye’nin AB-Türkiye Gümrük Birliği kapsamındaki yükümlülüklerinden sapmaları olduğu tez edilen raporda, Türkiye’nin jeopolitik risklere ve global finansman şartlarındaki değişikliklere maruz kaldığı belirtildi.

Salgın ve iklim

Türkiye’de Kovid-19 salgınına karşı aşılama oranının yüzde 71 civarında olduğuna dikkat çekilerek, “Türkiye, iç talebi artırmak ve salgının ekonomik yansımalarını yumuşatmak için kıymetli tedbirler aldı.” denildi.

Doğu Akdeniz’de 2020 yılında gerginliğin arttığı, bu yıl başında ise düştüğü belirtildiği raporda, şu sözler kullanıldı:

“AB, Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve inançlı bir ortamda Türkiye ile iş birliğine dayalı, karşılıklı fayda sağlayan bir münasebetin geliştirilmesine yönelik stratejik bir çıkarı olduğunu bir sefer daha teyit etti. AB, AB Kurulu tarafından belirlenen şartlara tabi olarak, bir dizi ortak çıkar alanında Türkiye ile kademeli, orantılı ve bilakis çevrilebilir bir halde bağlantı kurmaya hazır olduğunu tabir ederek AB-Türkiye münasebetlerinde daha olumlu bir dinamik oluşturmayı önerdi. Bu bağlamda iklim, göç ve güvenlik bahislerinde üst seviye diyaloglar gerçekleştirildi ve bunu yakında sıhhat bahisli diyalog izleyecek.”

Türkiye’nin etraf ve iklim değişikliği alanında bir ölçü hazırlıklı olduğu belirtilen raporda, Paris İklim Anlaşması’nın onaylanması, atık idare kapasitesi, atık su arıtımı ve mevzuat ahengi üzere alanlarda ilerleme gösterdiği söz edildi.

Göç ve sığınma siyaseti

Raporda Türkiye’nin göç ve sığınma siyaseti konusunda bir ölçü ilerleme kaydettiği aktarılarak, 18 Mart 2016 tarihli AB-Türkiye mutabakatının sonuç vermeye devam ettiği, Türkiye’nin Doğu Akdeniz güzergahı boyunca göç akışını faal biçimde yönetmekte kilit rol oynamayı sürdürdüğü tespiti yapıldı.

Bu sözlere rağmen 18 Mart Mutabakatı’nda AB’nin üzerine düşen yükümlülükler hakkında kıymetlendirme yapılmadı.

“Mülteciler ve ülke içinde yerinden edilenler” başlığında “Türkiye, süreksiz müdafaa altındaki yaklaşık 3,7 milyon Suriyeli ile memleketler arası muhafaza statüsüne sahip olanlar yahut müracaatta bulunanlar da dahil olmak üzere 320 binden fazla Suriyeli olmayanlardan oluşan dünyanın en büyük mülteci nüfusuna konut sahipliği yapmak için muazzam eforlarını sürdürdü.” kıymetlendirilmesi yer aldı.

Güvenlik, savunma ve dış siyaset

Raporda, Türkiye’nin hudut içinde ve dışında güvenlik operasyonları yaptığı anımsatılarak, “Sınır bölgelerinde güvenlik durumu, AB’nin terör hareketlerine karışan kişi, küme ve kuruluşlar listesinde yer alan PKK’nın tekrarlayan terör hareketleri nedeniyle belirsizliğini koruyor. AB, PKK’nın ataklarını açık bir halde kınadı ve kurbanların aileleriyle dayanışma içinde olduğunu tabir etti.” denildi.

“Türkiye’nin giderek daha argümanlı olan dış siyaseti, bilhassa Kafkasya, Suriye ve Irak’taki askeri harekata verdiği takviye nedeniyle, AB’nin Ortak Güvenlik ve Dış Siyaseti kapsamındaki AB öncelikleriyle çelişmeye devam etti.” sözlerine yer verilen raporda AB’nin Türkiye ile ‘istikrarlı ve müreffeh bir Suriye’ maksadını paylaştığına işaret edildi.

Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde “kendi askeri faaliyetini” yürüttüğü kaydedilen raporda “Aynı vakitte Türkiye, temel hizmetlerin sunumunu artırdı ve kuzey Suriye’deki altyapı ağlarını genişletti.” tespiti yapıldı.

Çok taraflılığı destekleyen Türkiye’nin Birleşmiş Milletler, NATO ve AB tarafından liderlik edilen 9 milletlerarası barış ve müşahede misyonuna katıldığının altı çizildi. Türkiye’nin Afrika’ya yönelik özel bir değer atfetmeye devam ettiği, birçok zorluğa karşın ABD için kıymetli bir ortak olmayı sürdürdüğü, Mısır ve Suudi Arabistan ile ilgilerini geliştirdiği, Libya’daki yeni idare ile derhal irtibat kurduğuna değinildi.

Kamu idaresi, yargı ve demokrasi

Raporda Türkiye’nin demokratik kurumlarının işleyişinde önemli eksiklikler olduğu, raporlama periyodunda demokratik gerileme ve derin siyasi kutuplaşmanın devam ettiği, sivil toplumun daima bir baskıyla karşı karşıya kaldığı savunuldu.

Kamu idaresi ıslahatı alanında raporlama periyodunda rastgele bir ilerleme kaydedilmediğinin öne sürüldüğü raporda, “idarenin hesap verebilirliği ve insan kaynakları idaresi konusundaki tasaların devam ettiği, ıslahat için siyasi iradenin hala eksik olduğu, idarenin siyasallaşmayı sürdürdüğü” argümanları yer aldı.

Raporda yargı sistemi “hazırlık aşamasında” halinde nitelenerek, “Yolsuzlukla uğraş konusunda Türkiye, hazırlıkların erken bir etabında kalmış ve raporlama devrinde ilerleme kaydetmemiştir.” denildi.

Türkiye’nin organize cürümle çabada bir dereceye kadar hazırlıklı olduğu ve sonlu ilerleme kaydettiğinin aktarıldığı raporda fevkalâde hal sırasında getirilen tedbirlerin birçoklarının yürürlükte kalmaya devam ettiği belirtildi.