“Türkiye şimdi su yoksulu değil fakat çok dikkat edilmesi gerekiyor”

Pak su kaynaklarının risk altında olduğu farkındalığını artırmak üzere kutlanan Dünya Su Günü’nde, iklim değişikliğinin erişilebilir pak su kaynaklarını olumsuz etkilediğine dikkat çekildi.

Dörtte üçü sularla kaplı yerkürede, 2,2 milyan insan pak suya erişimiyor. Dünyadaki suyun yalnız yüzde 2,5’unun pak su olduğunu belirten mühendis ve halk sıhhati uzmanlarına nazaran, kullanılabilir su ölçüsü yüzde 1’den daha az.

Dünya nüfusunun yüzde 18’i pak suya ulaşamıyor. Su kaynaklarının azalması, göç ve salgın hastalıklar üzere olumsuz tesirlere yol açıyor. Kirli suların neden olduğu hastalıklar nedeniyle her yıl 485 bin mevt gerçekleşiyor.

Birleşmiş Milletler tarafından 1993 yılından itibaren kutlanan Dünya Su Günü’nün bu yılki temasını “Yeraltı suyunu görünür yapmak” oluşturuyor. Uzmanlar, iklim değişikliği kötüleştikçe, yeraltı suyu kaynaklarının giderek daha kritik hale geleceğine vurgu yapıyor.

Su gerilimi olan ülke

Türkiye bugün su sorunu yaşayan ülkelerden biri değil lakin son 20 yılda kişi başına düşen su ölçüsü 4 bin metreküpten bin 346 metreküpe indiği belirtiliyor. Türkiye kişi başına kullanılabilir su ölçüsü bakımından şimdi su yoksulu bir ülke olmasa da su gerilimi yaşayan bir ülke pozisyonunda. Şayet tesirli adımlar atılmazsa, 2030 yılındaki nüfus iddialarına nazaran ülkemiz su yoksulu bir ülke olacağı ikazları yapılıyor. Zira, iklim değişikliği kötüleştikçe, yeraltı suyu kaynaklarının giderek daha kritik hale geleceğinin altı çiziliyor.

Su varlığına nazaran ülkeler, yılda kişi başına düşen kullanılabilir tatlı su ölçüsüne nazaran sınıflandırılıyor. Bu bedelin bin metreküpten az olması su kıtlığı, bin-bin 700 metreküp ortasında olması su gerilimi, 1700 metreküpten fazla olması ise su zenginliği olarak nitelendiriliyor.

Temel insan hakkı

Halk sıhhati uzmanları pak suya erişimin kâfi olmadığı durumlarda yaşananları şöyle özetliyor:

– İnançlı suya erişim sıhhat için vazgeçilmez. Suyun nitelik ya da nicelik olarak yetersizliği sanitasyon ve hijyen problemlerini da beraberinde getiriyor. Mikrobiyolojik açıdan kirli suların neden olduğu ishalli hastalıklar nedeniyle her yıl 485 bin kişi ömrünü yitiriyor.

– İshalli hastalıklar global hastalık yükünün yaklaşık yüzde 3,6’sını oluşturuyor.

– Gelişmekte olan ülkelerde hastalıkların yüzde 80’inden fazlası yetersiz içme suyu ve sanitasyon ile bağlı.

– Beşerler su kaynağının yetersizliği ya da su altyapısı yokluğu, makûs su idaresi üzere nedenlerle inançlı suya erişemiyor. Dünyanın farklı bölgelerinde gitgide artan su gerilimi tehdidi, ekonomik kalkınmayı, besin güvenliğini, sıhhati, ekosistemleri, güç üretimini, yoksulluğun ortadan kaldırılmasını ve cinsiyet eşitliğini olumsuz istikamette etkiliyor.

– Dünya nüfusunun yarısının 2025 yılında su gerilimi altındaki bölgelerde yaşıyor olacağı varsayım ediliyor.

– İnançlı içme suyu ve sanitasyona erişim 2010 yılında Birleşmiş Milletler Genel Heyeti tarafından temel insan hakkı olarak kabul edildi.

– Türkiye’de kişi başına düşen su ölçüsü 2020 yılı itibariyle bin 346 metreküp. Buna nazaran ülke sanılanın bilakis su zengini değil, su azlığı çeken ülkeler ortasında yer alıyor. Bu pahanın 2050 yılında bin 120 metreküpe düşeceği ve su kıtlığı için hudut bedel olan bin metreküpe çok yaklaşacağı kestirim ediliyor.

Şebekeden alınmalı

– İnançlı içme suyuna erişim açısından bakıldığında Türkiye nüfusunun yüzde 97,6’sının içme-kullanma suyunu düzgünleştirilmiş su kaynağından sağlıyor. Lakin bunun içinde şebekenin hissesi yüzde 56,6 iken, şişe suyu ve damacananın sahip olduğu yüzde 28,2 hisse düşündürücü. Toplumun temel içme-kullanma suyu kaynağı şebeke suyu olması gerekirken ambalajlı suların bu kadar fazla kullanılıyor olması belediyelerin temel vazifelerini yerine getirmesi noktasında bir sorun olduğunu düşündürtüyor.