Kripto varlık ekosisteminde 2022 beklentileri ne tarafta?

BARBAROS GÖRGÜ

2021 yılının birinci yarısında NFT rüzgarını gerisine alan kripto para kainatı, yılın sonuna gerçek Metaverse ile heyecanlandı. Yıl içerisinde Web3, Gamefi, DAO üzere birçok konsept ve buna bağlı projelere ilgi artarken regülasyon haberiyle kripto cihanında soru işaretleri de çoğaldı.

Pekala 2022’de beklentiler ne tarafta?

Akademisyen ve uzmanların 2022’deki ortak beklentisi kripto varlık cihanında regülasyonların hızlanacağı, yeni konsept ve kavramların teori basamağından artık uygulama evresine geçileceği tekrar heyecanlı bir yıl olacağı tarafında.

“Devletler mevcut finans sistemini korumak için vakit kazanmaya çalışacak”

Kadir Has Üniversitesi / İsmail Hakkı Polat

Kripto para ekosistemi ve piyasaları için 2021 yılı hayli dalgalı geçti. Bitcoin’in üçüncü yarılanma periyodunun 2021 yılında gelmiş olması büyük beklentiler yarattı. Lakin yıl içinde Çin’in madencilik ögelerini ülkeden atması ayrıyeten piyasalara alım satımlarda yasaklamalar getirmesi, Çin’in artık burada aktif bir pazar ya da oyuncu olmasını ortadan kaldırdı.

Buradaki madencilik bilişim gücü artı alım-satım yatırımları yavaş yavaş öbür ülkelere kaydı bilhassa Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Kazakistan üzere. Devamında Microstrategy, Tesla üzere kurumların tekrar satın almalara devam etmesi epeyce enteresan bir konjonktür yarattı. Onun dışında El Salvador’da Bitcoin’i yeni bir resmi para ünitesi olarak ilan etmesi ve bu hususta kripto para girişimcilerine kucak açması aslında yeni bir kıssanın de başlamasına yol açtı.

2022 yılında bu konjonktür içinde başlıyoruz. 2022 aslında bir tarafta bilhassa pandemi sonrası gelen yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı ile uğraş, tıpkı vakitte istihdam alanlarında kol gücünün azalması ve dijital güce ehemmiyet vermesiyle bir dönüşüm yılı. Bu dönüşümde devletlerin kripto paraları karşılarına mı alacakları yoksa gerilerini mı alacakları aslında kritik olacak.

Lakin gördüğümüz kadarıyla devletler mevcut sistemlerini korumak uğruna kripto paralarda biraz daha onları kripto varlık sınıfına sıkıştırarak biraz vakit kazanmaya çalışacaklar.

Amerika Birleşik Devletleri doğal ki dünyada para sisteminin ve akışının en belirleyici aktörü. Onun ilan edeceği piyasa düzenlemeler artı bununla bir arada gelecek nakdî düzenlemeler bence işte birinci planda 2022’de en çok heyecan yaratacak ve piyasaları biraz da allak bullak edecek. Lakin onun yanı sıra Çin’deki dijital yuan kullanımı ve pandemi sonrası öteki ülke ekonomilerinde bir kredi ögesi olarak doları bypass ederek kullanılma azmi bir kırılma noktası yaratabilir. Birebir vakitte bir rekabeti de tetikleyebilir.

Ekosistem için bence en belirleyici olacak şey ABD Borsa ve Menkul Değerler Komisyonu’nun açıklayacağı düzenleme silsilesi olacak zira öbür ülkelerde biraz buna bakarak aslında hizaya gelecekler.

Önümüzdeki periyodun ana şemsiye kavramı Metaverse olacak lakin NFT’ler bir öge olarak oradaki taklit edilemezlik, sahiplik, mülkiyet kavramlarının anahtarları olacak.

Röportajın tamamını izlemek için tıklayın!

“Web 3.0 tüm süratiyle devam edecek”

Araştırmacı Muharrir / Turan Sert

2021 yılı için 2017’lerden itibaren gelen kripto alanındaki aşikâr başlı teşebbüslerin tasarım halinden uygulama haline döküldüğü ve bu uygulamaların ve aslında ne olduğunu gördüğümüz bir yıl olarak olarak geçti. 2020 yılının yaz aylarında ortaya çıkan “Merkeziyetsiz Finans” dediğiniz sistemlerin finans alanındaki uygulamaları üzere bir olgunluğa eriştiğini büyüdüğü ve kabul görmeye başladı bir yıl yaşadık.

Merkeziyetsiz finans olarak bahsettiğimiz yapıda 2020 yılının Mayıs ayında yaklaşık 1 milyar dolar üzere bir para sistem içinde varken, 2021 yılı sonuna geldiğimizde bu sayı yaklaşık 250 milyar dolara geldi. Hasebiyle bu sistemler artık yalnızca ufak tefek oyuncak üzere sistemlerden çok hatırı sayılır bir paranın birikti. Ve bu bildiğimiz finans alanındaki her türlü eserin benzerinin kripto alanında anında görüldü.

Bu kendini kanıtlayan teknoloji ile birlikte “acaba bu merkeziyetsiz sistemleri diğer nerelerde kullanabiliriz?” konusunda da yeni yeni fikirler ortaya çıktı. Aslında bu fikirlerin bütününe Web 3.0 diyoruz. Web 3.0, 2021 yılında konsept olarak başladı ve ben bunun 2022 yılında da tüm süratiyle devam edeceğini düşünüyorum.

Web3 derken neyi kast ediyoruz; aslında Web 2.0 derken ne kastettiğinizi düşünerek yanıt vermekte yarar var. Web2 dediğimiz 2000’li yılların başlarında yeni gelişen dijitalleşme ile birlikte oluşan ekonomik potansiyelin Facebook, Google Amazon üzere büyük firmalar tarafından sahiplenilmesiydi. Dünyanın en pahalı 10 şirketine baktığımızda 2010 yılından 2020 yılına birinci 10’daki bütün şirketler teknoloji şirketleri. Yani karın büsbütün teknoloji şirketleri tarafından toplandığı, biz kullanıcıların fiyatsız eseri aldığınız ancak karşılığında kendi bilgilerimize onlara verdiğimiz ve sonradan da bu bilgilerin aslen manipüle edildiğini öğrendiğimiz bir devir oldu Web2.

Artık Web2’deki bu kuvvetli yapıların artık Web3 ile birlikte kullanıcılar “biz de kelam sahibiyiz, biz de artık bu pastadan hisse almak istiyoruz” diyorlar. Bunu birinci olarak merkeziyetsiz finans alanında gördük. Oluşan katma pahanın önemli bir kısmını kullanıcılar tarafından alındığını gördük. Bu birebirini farklı alanlarda da göreceğiz.

Bunun dışında altyapı olarak değerli bir mevzu daha var Web2’den farklı olarak. Bu tip teşebbüsler genelde bir şirket yapısı olarak giderken Web3 ile birlikte artık merkeziyetsiz otonom yapılar yani DAO’lar hayatımıza girmeye başlıyor. Bugün kurulmuş binlerce DAO var ancak bunların hepsi şu anda daha şimdi emekleme evresinde.

Bu DAO’lar merkeziyetsiz yapılar olarak insanların iş yapış biçimlerini değiştirmeye aday. Bunlar dediğim üzere yavaş yavaş geliyor fakat benim şöyle bir kehanetim olacak; 2010 yılında dünyanın en pahalı 10 şirketi daha yüklü olarak işte petrol şirketleri, bankalardı. 2020 yılında dünyanın en kıymetli şirketleri teknoloji şirketleri oldu ki bunlar Web2’nin teknoloji şirketleri yani merkezi yapılardı. 2030 yılında benzeri formda yüz binlerce üyesi olan merkeziyetsiz otonom yapıların tahminen dünyanın en kıymetli 10 şirketi ortasına girdiğini göreceğiz.

Röportajın tamamını izlemek için tıklayın!

“2022 düzenlemeler yılı olacak”

Mindstone Blockchain Labs Genel Müdürü / Tansel Kaya

2017-18-19 yılbaşılarını düşündüğümüzde orada bir ümitsizlik, bir dehşet hakimdi. Artık baktığımızda bu ekosistemi destekleyecek birçok bileşen var. DeFi var olmadığı kadar kuvvetli, o vakit elimizde tam olarak ölçeklenemeyen bir Ethereum vardı, artık akıllı kontrat platformu olarak hem rekabet eden hem de onu tamamlayan birçok proje var. Bunlar birbirlerine köprülerle bağlı olduğu için aslında tüm bu projeler bu yapının üstünde birlikte yaşıyorlar. Bu yapıda güya modüllere ayrılmış bir cihan üzere DeFi’ya hizmet ediyor.

NFT’lerin muvaffakiyetinden sonra artık büyük oyun dalındaki oyuncuların Ubisoft üzere bu alana gireceklerini, oyunlardaki varlıkların NFT halinde sunacağını duyurdu ve bu da Web3’ün kıymetli başarısı olarak görmek lazım.

Nasıldı, Web 1.0’da içerik üretiyordu biz bunu tüketicisi olarak alıyorduk. Web 2.0’da platform onlarında biz içerik üretiyorduk. Lakin yeniden içerik onlar da kalıyordu. Web 3.0’da ise artık içerik ve oradaki dijital mülkiyet bize ilişkin, platform aracılık hizmeti veriyor. Ve biz dilek edersek içeriğimizi bir başkasına rahatlıkla taşıyabiliyoruz. Bu oyunlar için de geçerli ve bunların oluşturacağı bir dev cihan diye düşünelim bu yapının içerisinde de NFT’lerin ve kripto varlıkların doğal kıymet saklama ve takas aracı olacaklarını düşünüyoruz. Önümüzde daha sağlıklı daha uzun ömürlü bir altyapı var. Bu da hem fiyatı hem de ilgi alakayı devam ettirecek diye düşünüyorum.

Bizim için tekrar çok hoş Sayın Cumhurbaşkanımız, Elon Musk’a bir NFT armağan etti ve bunu menkul olarak tanımladı. Ankara Üniversitesi’nde seçmeli ders olarak NFT geliştirme okutulacak. Kripto varlıkların düzenlendiği bu günlerde NFT’lere daha olumlu yaklaşıldığını gösteriyor. Bizim için en değerli husus şuan kripto varlık yasa tasarısı. Gerçek olup olduğunu bilmediğimiz bir metin üzerinden tartıştığımız taslak daha barizleşti. Neler içerdiği konusunda fikir sahibiyiz ve burada da paydaşların kıymetli ölçüde olumlu biçimde tesir etmesi lazım. Sağlıklı düzgün bir regülasyonun yapılması lazım.

Öncelikli olarak kripto varlık alım satım platformları düzenleyen bir maddeden bahsediyoruz. Bu yasa yapma uğraşı içerisinde biraz daha sonlar genişletilmiş. Kripto varlık hizmet sağlayıcılar Türkiye’de yerleşik şahısların cüzdanları uygulamalarına, nerede saklayacakları, nerede süreç yapabilecekleri hayli belirleyici metin ortaya çıkmış. Bununla da ilgili paydaşların birçok görüşleri var. Umut ediyoruz varsayımım bir ay, bir buçuk ay içerisinde bu yasalaşacaktır.

2022’nin bir düzenlemeler yılı olacağını söyleyebiliriz. Çabucak çabucak tüm ülkelerde bu tip uğraşlar olduğunu görüyoruz ve bu bir yarış. Düzgün düzenleyenler büyük avantajlar elde edebilecek.

Röportajın tamamı videoda!

“Devletler kısa yollardan kripto paraları düzenleme yoluna gidecek”

Bybit TR Operasyon Müdürü / Celil Öztürk

BDDK bankalara kripto varlıklara yatırımı yapacak bireylere kredi verilmemesi konusunda bir metin gönderdi. Gerisinden Merkez Bankası lideri kripto varlıklara giden yatırımlarla ilgili rahatsızlığını lisana getirdi. Kurumsal olarak bir rahatsızlık olduğunu lisana getirdi. Çabucak gerisinden bir düzenleyici süreçle karşı karşıya kaldık. Bugün sızan bir taslak üzerinden mevcut düzenlemelerin nasıl olacağını tartışıyoruz.

Enflasyon, kur rejimlerindeki dalgalanmalar bugün küresel bir sorun. Beşerler bu türlü periyotlarda bu stil riskli varlıklara yatırım yapmayı seviyor. Ve kripto varlık ekosistemi birçok insan için tercih haline geliyor. Yükselen enflasyona karşı bugün Avrupa ve ABD’de büyük yatırım fonlarının yaptığı araştırmalarda yatırım fonlarının finans şirketleri dahi Bitcoin’e geçmiş performansına bağlı olarak enflasyona karşı bir korunma aracı olarak gördüğünü de gösteriyor. Bu şu manaya geliyor beşerler bu yükselen enflasyon ekonomik belirsizlik Covid’den sonra üretimin azalması ve nakdî genişleme siyasetleri sonucunda kripto varlıklara yöneldiler. Kripto varlıkların merkez bankalarının radarına girmesine neden bu gelişmeler.

Münasebetiyle devletlerin kısa yoldan kripto varlıkları düzenleme yoluna gideceğini ve sıkı para siyasetleri ile bu inovasyonu benimsemekten ve kendi sistemlerine entegre etmekten fazla süratli bir halde daha sınırlayıcı düzenlemeler getireceğini öngörüyorum.

Doğal dünya genelinde bu türlü olacağını düşünmüyorum. Güney Amerika’da epeyce farklı örnekleri var. Geçtiğimiz günlerde El Salvador’da Bitcoin meşru para kabul edildi. Bu Bitcoin açısından son derece kıymetli son derece tarihi bir gelişmeydi. artık Bitcoin hâkim olduğu ülkeler var. Bir ülkenin kendi para ünitesi statüsünde bir tüzel statü tanınması Bitcoin’in 2009 yılından bu yana tahminen en değerli gelişmelerden biri. El Salvador Lideri 2022’de iki ülkenin daha Bitcoin’i hukuksal para ünitesi kabul edeceğini söyledi. Güney Amerika tarafında olumlu düzenleyici gelişmelerle 2022 yılında karşı karşıya kalabiliriz.

Metaverse ve NFT hayli kıymetli gelişmeler oldu 2021 yılında. Ve bu trend bence şimdiye kadar kripto varlık ekosistemindeki en güçlü trend. Pekala neden bu kadar güçlü DeFi’dan daha değerli bir inovasyon muydu? Kripto paralardan daha kıymetli bir inovasyon muydu? Bence mutlaka değil. NFT ve Metaverse yapıları bugün gerçek dünya uygulamalarıyla daha uyumlu olması nedeniyle birçok kuruluş, ünlü kişi NFT ve Metaverse yatırımlarını açıklamaktan geri durmadı. Lakin ben Metaverse ve NFT trendlerin 2022 yılında formunu değişeceğini düşünüyorum. Bu trend GameFi’ya döndü. Oyun tarafında hem Metaverse hem NFT tarafında epeyce kıymetli gelişmeler olacağını düşünüyorum.

Röportajın tamamı videoda!

“2022 bir geçiş yılı olacak”

BlockchainIST Center Yöneticisi / Dr. Öğr. Üyesi Bora Erdamar

Geçen yıl kripto kozmosun hiç olmadığı kadar kurumsallaştığı hem de yaygınlaştığı bir yıldı. Bundaki faktörlerden bir tanesi de pandeminin şahsen kendisi. Hepimiz konutlarımıza kapanmış, uzaktan çalışma ve eğitimi içselleştirmiş olmamızın sonuçları olarak hayatın tüm alanlarını kapsayacak biçimde ekran başında kendi varlıklarımızı inşa etmeye başladık. Bunun iktisat kısmı kripto paralar üzerinden ilerlerken insanoğlunun doğal gereksinimleri eğlenme, spor, sanat üzere bütün bunların da artık dijital evrenlerde kendi ekonomik modelleri ile birlikte yükseldiğini gördük.

Bundan bir evvelki dalga, merkeziyetsiz finans dalgasıydı. Daha teknik olması sebebiyle işin finansal boyutlarının daha karışık olması sebebiyle merkeziyetsiz finans; şahsen bankacılık hizmetlerinin akıllı kontratlar aracılığıyla bütün kitlelere mal olabileceğini gösterse de bunu algılanması için teknik tarafının kodlama tarafının daha ağır olması sebebiyle yavaş kaldı.

Artık 2022 belirli ki varyantlarla bir arada hala yüksek tasalar kelam konusu olsa da bir halde hastaneye yatış oranlarının daha düşük olması “acaba bu iş artık bu bitiyor mu” diye farklı bir umut getirdi beraberinde. Piyasalara baktığımızda bu algının satın alındığını görüyoruz.

Bu ne demek, biraz daha hayat olağana dönüyor münasebetiyle biraz daha gerçek hayata yönelik uygulamalara ve yatırımlara bir dönüş olacak.

Üstelik Fed tutanaklarının yayınlanması ile birlikte faiz artışının 2022 yılında Mart sonu üzere gerçekleşebileceği zati hızlanmış tapering bir halde 2022’de bir de değil birkaç kere faiz artışına yol açacağının bilinmesi risk iştahında dönüşüme yol açtı.

Lakin yalnızca durum bu türlü tek boyutlu değil. Beşerler artık işte ayırdıkları vakti daha sorgular oldular vakit ve sağlıklı memnun geçirilen vakit hiç olmadığı kadar değeri kıymeti anlaşılmış vaziyette. Yaygınlaşmış kripto varlık ekosistemi insanların burada yeni üretim araçlarına ve iş yapma modellerine tahminen de geri dönüşünü olmaksızın artık halka mal oldu. Bu durum kurumların buradaki yatırımlarını pahalandırmak, daha da fazla yatırım yapacağının göstergesi demek.

Yalnızca Fed 2022 yılında faiz artıracakmış hasebiyle “haydi tekrar daha klasik yatırım araçlarına dönüyoruz, kripto varlıkları terk ediyoruz” üzere kolay bir dönüşüm olmayacaktır diye düşünüyorum. Özetle 2022 yılında ben kripto paralar ekosistemindeki projelerin artacağını, kripto paraların daha yaygınlaşacağını, NFT ve Metaverse daha da âlâ anlaşılarak baştaki heyecan evresinden daha önemli projelere daha halka dokunan daha günlük hayatınızda kendisine yer bulan uygulamaların da yaygınlaşacağını ve yeniden kurumsal yatırımların bilhassa devletlerin ilgisi ile bir arada artacağını düşünüyorum.

El Salvador üzere resmi para ünitesi ilan eden ülkeler var. Bu değerli, bunun yapan ülkelerin sayısının artacağı düşünülüyor. Zira pandemiyle birlikte hem gelir dağılımı hem de finansal istikrar bozuldu.

Hem tahminen kendi geliştireceği dijital para projeleriyle lakin hem de buradaki sistemin önünü açacak girişimcileri destekleyecek ülkeler olduğunu ve bunların da sayısını artacağını düşünüyorum. Bunlar içerisinde Avrupa’dan Portekiz herhalde şu anda bir numaraya yerleşmiş vaziyette. Ve bir biçimde Avrupa’nın kripto varlık manasındaki Silikon Vadisi’ni inşa etmeye çalışmakta.

Röportajın tamamı videoda!

Her yıl yeni öykü ve haberiyle bizi heyecanlarından kripto para kozmosu, yeni yılda neler getireceğini ise daima birlikte göreceğiz.