Fed’in bildirisi 2013’te TL’yi de vuran sarsıntıdan neden farklı?

Fed bu sefer piyasalarda 2013’tekine benzeri bir tesir yaratmadı.

Fed’in varlık alımlarına yönelik bildirileri şahin olarak algılansa da fiyatlamalarda sert dalgalanmalar görülmedi.

Fed Lideri Jerome Powell, gerekirse varlık alım suratının yavaşlatılması için daha fazla beklenebileceğinin de ihtimal dahilinde olduğu sinyalini verdi. Birebir vakitte Powell teşviklerin geri çekilmesinin faiz artışı başlangıcı manasına gelmeyeceğini de söyledi.

Powell basın toplantısında, “Bilançomuzda genişlemedursa bile, uzun vadeli menkul değerlerin olması finansal şartları desteklemeyi devam edecektir. Bir sonraki varlık alımlarının azaltılmasının, direkt rastgele bir halde faiz artırımına işaret etmediğinin altını çizmek isterim. Zira, bu tarafta daha farklı bir durum var. Mevcut olan faiz aralığının uygun olduğunu düşünüyoruz.” tabirlerini kullandı.

Powell’ın bu kelamları Fed’in 2013’te yarattığı sarsıntıdan ders aldığı biçiminde yorumlandı.

Bloomberg HT yayınında Fed’in kararını ve Fed Lideri Jerome Powell’ın iletilerini pahalandıran Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp Fed’in faiz artışı ve teşviklerin geri çekilmesi başlıklarını ayırdığını söyledi. Prof. Dr. Demiralp’e nazaran bu durum Fed’in 2013 deneyiminden ders çıkardığına işaret etti.

Piyasa da kendine inançlı

Verilen iletileri kıymetlendiren Wall Street stratejistlerinin birinci reaksiyonu de 2013’ten farklı bir durum olduğunu ortaya koydu.

Pay senetleri, Fed Lideri Jerome Powell’ın Fed’in varlık alımlarını azaltmaya Kasım ayında başlayabileceğini duyurmasının akabinde paha kazanırken, ABD Hazine tahvil getiri eğrisi yatay hale geldi. Birinci yansılara bakıldığında 2013 yılında yatırımcıları sarsan öfke nöbetine (tantrum) misal bir hava olmadığı görüldü.

Blackrock Kıdemli Portföy Yöneticisi iletilerle ilgili olarak “Fed, varlık alımlarının azaltılmasına giden uzun yola ait irtibatının çok korkulan öfke nöbetine yol açmamasından mutlu olmalı. Yataylaşan getiri eğrisi bir çeşit birinci reaksiyon. Evet eğri daha yatay, lakin bir gözünüzün de piyasa yansısında olması gerek. Bu Fed için, varlık alımlarını azaltma kararı almadan oldukça evvel piyasaya bilgi verme niyetini işaret etme manasında çok uygun bir sonuç.” tabirlerini kullandı.

2013’te ne olmuştu?

2008 finansal krizi tüm dünyada tesirini hissettirirken merkez bankalarının, ağır resesyondan kaçınmak ve finans piyasalarını tekrar olağan işleyişine kavuşturmak emeliyle, krize birinci reaksiyonları siyaset faizlerini sıfır düzeyine çekmek ya da yaklaştırmak olmuştu. Kimi faizler ilerleyen periyotlarda eksiye bile geçmişti.

Bunun da sorunu çözemediği görülünce, olağan dışı usuller gündeme gelmişti. Başta ABD ve İngiltere olmak üzere, Japonya ve Avrupa merkez bankaları varlık alımları yoluyla ekonomiyi canlandırmaya ve deflasyon sarmalından kaçınmaya çalışmışlardı.

Olağan dışı önlemlere en uygun örnek, bilançosunun yaklaşık dört kat büyümesine neden olan Fed’in tahvil alım programlarıydı.

Krizi önlemek için alınan önlemler sonucu, bilhassa 2010 yılından sonra, fonlar, güçlü büyüme gösteren ve daha düzgün getiri imkanları sağlayan gelişen piyasalara akmaya başlamıştı.

Gelişen piyasalara yönelen bu fonlar kimi ülkeler üzerinde konsantre oldu ve net sermaye akışının yüzde 90’ı Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Peru, Polonya ve Türkiye’ye yönelmişti.

2013 yılının ilkbaharında ABD iktisadının güçlendiğine ait işaretler gelmesi, devrin Fed Lideri Ben S. Bernanke’nin 22 Mayıs 2013’te Kongre’de yaptığı konuşmada, yılın ilerleyen devirlerinde, varlık alımlarının suratında yavaşlamaya gidilebileceğini söylemeye yöneltmişti.

Bernanke’nin bu açıklamasını 19 Haziran’daki basın toplantısında da tekrarlaması ile birlikte, uzun vadeli ABD tahvil faizleri süratli bir yükseliş gösterirken, dolar öteki para üniteleri ve bilhassa gelişen ülke paraları karşısında güçlenmişti. 2013 yılının yaz periyodundaki bu sert hareketlere, varlık alımlarının azaltılmasının yarattığı öfke manasına gelen “taper tantrum” dendi.

Bu açıklamanın akabinde piyasalarda sert bir satış dalgası yaşandı. Türk varlıkları da bu satış dalgasından etkilendi ve Dolar/TL kuru 1,80’den 2,33 düzeyine kadar yükselmişti.