Çin’de artan hadiseler dünyanın gündeminde

SADİ KAYMAZ/BLOOMBERG HT ASYA TEMSİLCİSİ

Çin teknoloji paylarındaki tarihi erime sürat kesmedi, Alibaba ve Tencent üzere devlerin yer aldığı Hang Seng teknoloji endeksi günü %8,1 kayıpla tamamladı. Toplam kayıp ay başından beri yüzde 32’yi buldu. Doruktan düşüş de dot-com balonu sonrasındaki patlamayla uzunluk ölçüşecek kadar ağır: Son 13 ayda yüzde 70.

Son devirdeki düşüşlerde kuşkusuz Ukrayna’nın işgali tetikleyici işlevi gördü. Emtia fiyatlarındaki artışlarla başlayan enflasyon tasalarına, yaklaşan Fed toplantısıyla artan getiriler eklendi.

Rusya üzerine yıldırım süratiyle inen ‘demir perde’ ise yabancı yatırımcıları ‘sat’ tuşuna bastıran en önemli nedenler ortasında, hatta muhtemelen en başta. Çin payı tutmanın risk katsayısında esaslı değişimler var.

Pekin idaresinin Moskova’ya silah ve mühimmat tedarik etme ihtimali yaptırım korkusunu beraberinde getiriyor. Rusya’ya yönelik yaptırımların şirketlerce delinme ihtimali de yeniden pay yatırımcılarının dehşetli düşü. Çünkü yaptırımlara karşıt hareket eden rastgele bir şirket dünya pazarı ve finans sisteminden bir gecede tecrit edilebilir.

Çin yaptırımlardan etkilenmek istemiyor

Yaptırım kaygılarının baş gösterdiği sırada Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin kelamları ise yatırımcıları ferahlatmaya yetmedi.

İspanyol mevkidaşıyla görüşen Bakan Wang, “Çin bu krizin tarafı değil, yaptırımlardan etkilenmek de istemeyiz” dedi. Kritik tabirler satışları durdurmaya yetmemekle birlikte, Çin idaresinin Rusya’ya yardım konusuna son derece büyük ihtiyatla yaklaşacağına işaret ediyor.

Çinli yetkililer silah ve mühimmat talebi tezini da hızla yalanladı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü kelam konusu argümanın Amerikan dezenformasyonundan ibaret olduğunu söyledi.

Çin Merkez Bankası borçlanma maliyetlerini düşürmedi

Jeopolitik riskler nedeniyle diken üstünde duran yatırımcıları bu sabah ayrıyeten hayal kırıklığına uğratan ise Çin Merkez Bankası (PBOC) oldu.

PBOC açık piyasa süreciyle bankalararası piyasayı fonladı, lakin borçlandırma maliyetlerinde düşüşe gitmedi. Analistler paylarla birlikte eriyen inancın tamiri için sembolik de olsa bir faiz indirimi bekliyordu.

PBOC her ayın 15’inde 1 yıl vadeli borçlandırma penceresi açıyor, MLF formunda kısaltılan düzenek fonlama maliyetlerinin en önemli göstergesi kabul ediliyor.

Çin’de Omikron kaygısı

Çin’in pandeminin başlarında büsbütün bastırdığı salgının tekrar baş gösterme ihtimali yükseldi, çünkü günlük hadise sayıları son iki yılın rekor düzeylerine süratle tırmanıyor.

Bugün açıklanan bilgilere nazaran günlük hadise sayısı 5000’i aşmış durumda, sayı geçen hafta cuma günü bin eşiğini aşarak 2020 yılı Şubat ayından beri birinci defa üç haneyi görmüştü. Omikron kaynaklı hadiselerin yayılmasından kaygı ediliyor.

Öteki taraftan Çin hükümetinin sıfır tolerans siyasetinde esaslı değişikliğe gitmeyeceğine inanılıyor.

Gerçekten teknolojinin kalbi Shenzhen kentinde tam kapanma tedbirleri devrede. Ülkenin en büyük otomotiv ve batarya üreticileri ortasında yer alan BYD tesisleri üretime orta verdi. Foxconn’un iPhone yaptığı iki yerleşkede de üretim durdu.

Shenzhen kentinin yer aldığı Guangdong eyaletinin gayrı safi hasılası 2021 yılında 2 trilyon dolara yakındı. Eyalet iktisadı Güney Kore yahut İspanya’yla bol ölçüşecek ölçekte.

Dünyanın en kalabalık ülkesinde kapanan tek kent Shenzhen değil. Jilin eyaletine giriş çıkışlar da askıya alınmış durumda.

Jilin ağır sanayi bölgesi, 25 milyon dolayındaki oto üretiminin yüzde 11’ini tek başına gerçekleştiriyor. Dünyanın en büyük iki otomotiv ürecisi Toyota ve VW’in bölgede fabrikaları bulunuyor, tesisler üretime orta vermiş durumda.

Öteki kentleri de kapsama alanına alabilecek kapanmalar bilhassa sanayi ve imalat dalında faaliyet gösteren şirketler için risk kaynağı.

Çin’de dev şirketler Washington-Pekin ortasında çapraz ateşte

Çin paylarındaki düşüş Alibaba kurucusu Jack Ma’nın sarf ettiği, “Sistem değişmezse biz değiştireceğiz” kelamlarıyla tetiklenmişti. Çin önderi Şi’yi kızdıran kelamların akabinde büyük sermaye kümeleri üzerinde kontrol ve düzenleme atakları görülmemiş dozlara ulaştı. Gerisi ardı kesilmeyen ataklar uzun müddet sabırla bekleyen yatırımcıları bezdirecek kadar uzadı.

Öteki tarafta ise Washington yer alıyor, Rusya sıkıntısından bağımsız özel yaptırım mümkünlüğü yabancı yatırımcılar için görmezden gelinemeyecek düzeyde, olasılıklar ortasında kottan çıkarılma öne çıkıyor.

Bu bağlamda Çin devleri bir nevi çapraz ateşte kalmış durumda. İşin değişik yanı, Pekin yöneminin de kendi şirketlerini New York Borsalarında görmek istemiyor oluşu ya da en azından şirketlerini korumak konusunda gönülsüz davranması.